Các loại mụn trứng cá thường gặp và cách phân biệt

1. Sự hình thành của mụn trứng cá

Trứng cá là bệnh da liễu thường gặp ở độ tuổi dậy thì. Nhưng đôi khi người trưởng thành cũng bị ảnh hưởng bởi mụn trứng cá dai dẳng. Bệnh lành tính nhưng cần điều trị nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.

Mụn trứng cá có thể mọc ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Những sẽ tập trung ở những vùng da tập trung nhiều tuyến bã nhờn hoặc đổ nhiều mô hây hay có sự ma sát thường xuyên với quần áo. Mỗi người sẽ có mụn trứng cá với mức độ nặng nhẹ khác nhau.

 Cơ chế hình thành mụn trứng cá như sau:

1.1 Sự tăng tiết bã nhờn

Tuyến bã nhờn dưới da hoạt động để duy trì độ ẩm cho da một cách tự nhiên. Điều này sẽ giúp làm trẻ hoá da lâu dài và ngăn chặn các vấn đề da liễu.

Tuy nhiên, vì nguyên nhân nào đó mà tuyến bã nhờn hoạt động quá mức cho phép sẽ gây ra tình trạng tăng tiết bã nhờn. Bã nhờn được tiết ra liên tục kết hợp với bụi bẩn, tế bào chết và mỹ phẩm dư thừa trên bề mặt da sẽ khiến cho nang lông không thể " thở" như bình thường.

1.2 Tắc nghẽn lỗ chân lông

Tắc nghẽn lỗ chân lông xảy ra khi bã nhờn, tế bào chết, bụi bản và mỹ phẩm không được làm sạch đúng cách. Từ đó, các loại mụn trứng cá bắt đầu "hỏi thăm" làn da của bạn.

1.3 Vi khuẩn P. acnes phát triển

Môi trường lỗ chân lông bít kín là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn Propionibacterium acnes phát triển. Đây cũng chính là tác nhân gây ra tình trạng mụn viêm gồm: Mụn mủ, mụn bọc, mụn nang, mụn mạch lươn... hoặc khiến cho mụn lan rộng.

1. 4. Phản ứng viêm của da

Cơ thể phản ứng với vi khuẩn và tình trạng tắc nghẽn bằng cách gây viêm. Biểu hiện là vùng da sưng đỏ, đau, có mủ – dấu hiệu của mụn viêm. Nếu viêm da không được kiểm soát đúng cách thì rất dễ xảy ra tình trạng nhiễm trùng, tổn thương lan rộng dẫn đến sẹo và thâm da...

Cơ chế hình thành của mụn trứng cá không quá phức tạp nhưng lại khó kiểm soát. Bởi mụn chịu ảnh hưởng bởi các các yếu tố bên trong (di truyền, nội tiết tố, thuốc, bệnh lý) và bên ngoài cơ thể (chăm sóc da, môi trường sống, thói quen ăn uống và sinh hoạt).

Đáng chú ý hơn là mụn trứng cá có nhiều loại khác nhau. Mỗi loại mụn trứng cá lại có những đặc điểm riêng nên đáp ứng điều trị sẽ không giống nhau. Câu hỏi đặt ra là đâu là các loại mụn trứng cá thường gặp, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị như thế nào? Cùng tìm hiều ngay nhé.

2. Các loại mụn trứng cá thường gặp?

Sau đây là các loại mụn trứng cá dễ mắc phải nhất. Mời mọi người cùng tham khảo thông tin được bác sĩ chuyên khoa da liễu chia sẻ để có thể chủ động phát hiện và phòng trị hiệu quả.

2.1 Mụn đầu trắng

Mụn đầu trắng là một trong các loại mụn trứng cá không viêm phổ biến, thường xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, tế bào chết và vi khuẩn. Mụn đầu trắng có một lớp da mỏng bao phủ bên trên, khiến nhân mụn không tiếp xúc với không khí nên giữ nguyên màu trắng hoặc hơi vàng. 

Mặc dù không gây viêm nhiễm hay đau đớn, nhưng nếu không chăm sóc đúng cách, mụn đầu trắng có thể phát triển thành mụn viêm hoặc để lại thâm sau khi khỏi. Mụn đầu trắng có những đặc điểm nhận biết rõ ràng giúp bạn phân biệt với các loại mụn khác:

• Kích thước nhỏ, có màu trắng hoặc hơi vàng.
• Không viêm, không gây đau đớn.
• Xuất hiện nhiều ở vùng chữ T (trán, mũi, cằm) và hai bên má.

2.2 Mụn đầu đen

Mụn đầu đen là một dạng mụn không viêm phổ biến, thường xuất hiện khi lỗ chân lông bị bít tắc bởi dầu thừa và tế bào chết. Không giống như mụn đầu trắng, mụn đầu đen có miệng lỗ chân lông mở hoàn toàn. Điều này khiến nhân mụn tiếp xúc với không khí. Khi quá trình oxy hóa diễn ra, nhân mụn chuyển sang màu đen hoặc nâu sẫm, tạo nên đặc trưng riêng biệt của loại mụn này.

Mụn đầu đen có những dấu hiệu nhận biết rõ ràng giúp bạn dễ dàng phân biệt với các loại mụn khác:

• Nhân mụn có màu đen hoặc nâu sẫm do quá trình oxy hóa.
• Không viêm, không gây sưng đỏ hay đau nhức.
• Thường xuất hiện nhiều ở vùng mũi, cằm và trán – những khu vực có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh.

2.3 Mụn mủ

Mụn mủ là một trong các loại mụn trứng cá viêm khá phổ biến, xuất hiện khi vi khuẩn xâm nhập vào lỗ chân lông bị bít tắc, gây ra phản ứng viêm và hình thành mủ bên trong. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang cố gắng loại bỏ vi khuẩn và các tạp chất ra khỏi da. Mụn mủ thường gây khó chịu và nếu xử lý không đúng cách, có thể để lại thâm hoặc sẹo vĩnh viễn.

Mụn mủ có một số đặc trưng giúp phân biệt với các loại mụn khác:

• Nổi gồ lên bề mặt da, phần đầu mụn có màu trắng hoặc vàng do chứa mủ.
• Vùng da xung quanh mụn bị đỏ, có thể kèm theo cảm giác đau nhức hoặc khó chịu.
• Dễ để lại sẹo thâm hoặc sẹo rỗ nếu nặn không đúng cách hoặc chạm tay vào thường xuyên.

3.4 Mụn bọc

Mụn bọc là một trong các loại mụn trứng cá viêm nghiêm trọng nhất, hình thành khi vi khuẩn, bã nhờn và tế bào chết tích tụ sâu trong lỗ chân lông, gây viêm nhiễm nặng. Loại mụn này không chỉ gây đau đớn mà còn tiềm ẩn nguy cơ để lại sẹo nếu không được xử lý đúng cách.

Mụn bọc thường mất nhiều thời gian để lành và có thể tái phát nếu không chăm sóc da cẩn thận. Mụn bọc có một số dấu hiệu nhận biết như sau:

• Cứng, sưng to và nằm sâu dưới da, không có đầu mụn rõ ràng.
• Thường có màu đỏ, gây đau nhức, nhất là khi chạm vào.
• Dễ để lại sẹo rỗ hoặc sẹo thâm nếu nặn mụn sai cách hoặc không điều trị kịp thời.

3.5 Mụn dạng nang

Mụn nang là dạng mụn viêm nặng nhất, xảy ra khi vi khuẩn, bã nhờn và tế bào chết tích tụ sâu trong nang lông, gây nhiễm trùng nghiêm trọng. Loại mụn này không chỉ gây đau đớn mà còn có nguy cơ để lại sẹo vĩnh viễn nếu không được điều trị đúng cách. 

Mụn nang thường gặp ở những người có làn da dầu và dễ bùng phát trên diện rộng. Mụn nang có những dấu hiệu nhận biết sau:

• Kích thước lớn, mềm, chứa nhiều mủ bên trong.
• Rất đau, có thể kéo dài trong nhiều tuần.
• Thường để lại sẹo lõm hoặc sẹo thâm nặng nề sau khi lành.

3.6 Mụn trứng cá ẩn

Mụn ẩn là một dạng mụn nằm sâu dưới da, không viêm nhưng gây bề mặt da sần sùi và khó điều trị hơn so với các loại mụn thông thường. Loại mụn này thường xuất hiện do sự tích tụ của dầu thừa, bụi bẩn và tế bào chết trong lỗ chân lông, đôi khi cũng liên quan đến nhiễm nấm Malassezia. 

Mặc dù không gây đau nhức hay sưng đỏ, nhưng nếu không chăm sóc da đúng cách, mụn ẩn có thể phát triển thành mụn viêm nặng hơn. Mụn ẩn có thể nhận biết qua những đặc trưng sau:

• Nốt mụn nhỏ, li ti, thường mọc theo cụm.
• Không viêm, không có nhân mụn rõ ràng.
• Xuất hiện nhiều ở vùng trán, thái dương, lưng và ngực.

Nhận diện đúng loại mụn giúp bạn lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa tình trạng trở nặng và hạn chế sẹo thâm. Nếu mụn kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để có phác đồ điều trị hiệu quả.

4.  Ai là người dễ bị mụn nhất?

Mụn trứng cá có thể ảnh hưởng đến nhiều người ở mọi lứa tuổi, nhưng có một số nhóm người dễ bị mụn trứng cá hơn so với những người khác. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng bị mụn trứng cá bao gồm:

4.1 Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

Đây là lứa tuổi dễ bị các loại mụn trứng cá hỏi thăm da nhất. Sự thay đổi hormone trong giai đoạn dậy thì (đặc biệt là tăng mức độ testosterone) có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu, dẫn đến tắc nghẽn lỗ chân lông và gây mụn.

4.2 Người có da dầu

Những người có da dầu (hoặc da hỗn hợp với vùng T dầu) dễ bị mụn trứng cá vì lượng bã nhờn dư thừa có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Tuy nhiên nếu da của bạn quá khô cũng sẽ làm tăng hoạt động tiết bã nhờn và nguy cơ bít tắc nang lông gây mụn vẫn có thể xảy ra nhé.

4.3 Di truyền từ bố mẹ

Nếu trong gia đình có người bị mụn trứng cá, khả năng cao bạn cũng có nguy cơ mắc phải mụn. Di truyền ảnh hưởng đến cách cơ thể sản xuất dầu và mức độ phản ứng của da với vi khuẩn. Tỷ lệ mắc mụn sẽ cao hơn nếu cả bố và mẹ của bạn đã từng bị mụn trứng cá trước đó.

4.4 Phụ nữ trong giai đoạn thay đổi hormone

Phụ nữ có thể gặp mụn trứng cá trong các giai đoạn như mang thai, chu kỳ kinh nguyệt hoặc khi dùng thuốc tránh thai, vì sự thay đổi hormone trong những thời điểm này có thể làm tăng sản xuất bã nhờn.

4.5 Người chịu căng thẳng

Khi căng thẳng, cơ thể sẽ sản xuất nhiều cortisol, một loại hormone có thể làm tăng sự sản xuất dầu trên da và dẫn đến mụn. Nó cũng có thể làm cho tình trạng mụn trầm trọng hơn, gây viêm nhanh chóng hơn. Do đó, nếu bạn đang trong thời kỳ căng thẳng, stress thì có thể sẽ bị các loại mụn trứng cá.

4.6 Người có chế độ ăn uống không lành mạnh

Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ thực phẩm giàu đường hoặc các sản phẩm từ sữa có thể làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá. Mặc dù mối liên hệ này vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng nhưng chúng ta vẫn cần xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học để phòng trị mụn ngay từ sớm.

4.7 Những người sử dụng mỹ phẩm 

Mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc da không phù hợp với độ tuổi hay tình trạng da có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông hoặc kích ứng da, dẫn đến mụn trứng cá. Nguy cơ nổi mụn sẽ cao hơn ở những người có thói quen trang điểm đậm và không tẩy trang kỹ càng cuối ngày.

4.8 Người chịu tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc như corticosteroid hoặc thuốc có chứa lithium cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc mụn. Trong trường hợp này thì việc da nổi mụn có thể chỉ là tạm thời nhưng vẫn cần thăm khám để loại trừ các nguyên nhân khác và để có được phác đồ điều trị phù hợp…

Nói tóm lại, các loại mụn trứng cá không phân biệt giới tính, nghề nghiệp. Ai cũng có thể bị nổi mụn trứng cá và nó sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến diện mạo và sự tự tin trong giao tiếp hàng ngày. Do đó, chúng ta cần chủ động hơn trong thăm khám và điều trị mụn trứng cá ngay khi chúng vừa hình thành, tránh để lan rộng và tổn thương sâu cho da nhé!

5. Khi nào cần thăm khám bác sĩ về tình trạng mụn

Việc xác định chính xác các loại mụn trứng cá mà bạn đang gặp phải rất quan trọng, vì mỗi loại mụn có cách điều trị khác nhau. Bạn nên chú ý các dấu hiệu nhận biết loại mụn của mình dựa vào mức độ tổn thương da và nguy cơ để lại sẹo. Để biết chính xác tình trạng mụn và mức độ mụn, bạn nên thăm khám tại phòng khám chuyên khoa da liễu.

Ngoài ra, bạn cũng cần đặc biệt lưu ý khi rơi và các trường hợp sau:

1. Bạn có thể bị nhiều loại mụn trứng cá cùng lúc, không nhất thiết chỉ mắc một loại duy nhất.
2. Mụn có thể thay đổi theo thời gian, trở nên nghiêm trọng hơn hoặc cải thiện tùy thuộc vào chế độ chăm sóc da, lối sống và điều trị.
3. Đối với nữ giới, tình trạng mụn có thể thay đổi trong từng giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt do ảnh hưởng của nội tiết tố.

Mụn trứng cá có thể xuất hiện dưới nhiều dạng khác nhau. Từ mụn đầu đen, mụn đầu trắng đến mụn sẩn, mụn mủ hay mụn dạng nốt nang. Các loại mụn nhẹ có thể được điều trị bằng thuốc bôi ngoài da, trong khi mụn viêm nặng hơn thường cần đến thuốc kê đơn để kiểm soát. Để có phương pháp điều trị phù hợp và ngăn ngừa sẹo, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu càng sớm càng tốt.

6. Phương pháp điều trị mụn trứng cá

Các loại mụn trứng cá có đặc điểm và nguyên nhân riêng, do đó cần áp dụng phương pháp điều trị phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất. Nếu tình trạng mụn kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để có hướng điều trị thích hợp, ngăn ngừa sẹo và tổn thương da.

Sau đây là một số gợi ý giúp bạn kiểm soát và điều trị hiệu quả các loại mụn trứng cá thường gặp:

6.1 Với mụn trứng cá không viêm (mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn cám):

• Rửa mặt 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ. Tẩy tế bào chết định kỳ bằng AHA/BHA.
• Sử dụng sản phẩm chứa niacinamide hoặc retinoids (như adapalene) để điều trị ngoài da một cách tích cực.
• Giữ da sạch, tránh chạm tay lên mặt. Hạn chế việc tự ý nặn mụn trứng các không viêm tại nhà để tránh gây tổn thương da.
• Hạn chế dùng mỹ phẩm gây bít tắc da. Mỹ phẩm non-comedogenic là lựa chọn tốt cho tình trạng da mụn trứng cá không viêm.
• Uống đủ nước, ăn nhiều rau củ và trái cây. Hạn chế dung nạp rượu bia, đồ ăn cay nóng, đồ ăn chiên rán để kiểm soát mụn...

Lưu ý, tình trạng mụn không viêm được điều trị dễ dàng với thuốc bôi ngoài da. Thời gian điều trị có thể diễn ra 1-2 tháng. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp tự điều trị tại nhà không hiệu quả, khiến mụn nặng hơn và lan rộng hơn. Lúc này, chúng ta cần áp dụng các điều trị y khoa.

6.2 Với mụn trứng cá viêm (mụn nang, mụn bọc, mụn mủ, mụn viêm, mụn mạch lươn):

Với tình trạng mụn viêm nặng, bạn sẽ cần chăm sóc da tích cực như những chia sẻ bên trên. Vẫn tránh nặn mụn để không làm viêm nặng hơn. Ngoài ra, cần áp dụng các điều trị y khoa theo chỉ định của bác sĩ. Bao gồm:

1. Dùng thuốc bôi có chứa Benzoyl Peroxide, retinoids hoặc kháng sinh tại chỗ.
2. Với mụn không đáp ứng điều trị thông thường, cần dùng thuốc uống như isotretinoin hoặc kháng sinh theo toa bác sĩ.
3. Có thể áp dụng liệu pháp hỗ trợ như IPL, ánh sáng xanh, laser... để kiểm soát vi khuẩn, cải thiện viêm da và loại bỏ mụn.
4. Thăm khám da liễu để có phác đồ điều trị phù hợp với các loại mụn trứng cá đang gặp phải...

Nếu bạn đang gặp phải các loại mụn trứng cá mà chưa biết phải bắt đầu điều trị từ đâu. Hãy chủ động liên hệ với bác sĩ chuyên khoa da liễu tại cơ sở chuyên khoa uy tín để nhận hỗ trợ thăm khám và điều trị hiệu quả nhất nhé.