Hoạt chất điều trị mụn trứng cá và cách sử dụng an toàn

1. Mụn trứng cá có thể chữa khỏi không?

Câu trả lời là Có. Trứng cá là bệnh da liễu lành tính và có thể tự biến mất theo thời gian. Tuy nhiên điều trị mụn vẫn là việc làm mang tính cấp bạch bởi nếu để mụn tiến triển tự nhiên thì nguy cơ gây thâm và sẹo sẽ rất cao.

Hiện nay, các phương pháp điều trị được hướng đến với mục đích ban đầu là kiểm soát mụn, không cho mụn mới hình thành. Tiếp theo đó mới là làm giảm số lượng mụn đang có trên da và loại bỏ mụn một cách từ từ. Và trong mọi trường hợp thì mụn trứng cá vẫn có khả năng tái phát cao.

Có nhiều lựa chọn điều trị mụn trứng cá. Trong đó, điều trị tại nhà luôn được bệnh nhân ưu tiên bởi tính tiện lợi và khả năng tiết kiệm chi phí. Bạn có thể tìm hiểu về các cách trị mụn tại nhà với các hoạt chất điều trị được kiểm chứng về hiệu quả và độ an toàn. Muốn biết đó là gì thì hãy cùng nhau tìm hiểu nhé.

2. Tổng hợp các hoạt chất điều trị mụn trứng cá hiệu quả

2.1 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá Benzoyl peroxide 

Benzoyl peroxide là hoạt chất vàng có mặt trong các sản phẩm điều trị mụn không cần kê đơn bởi bác sĩ da liễu. Bạn có thể tìm thấy thành phần Benzoyl peroxide trong rất nhiều sản phẩm chăm sóc da như kem dưỡng ẩm, sữa rửa mặt hoặc mặt nạ.

Benzoyl peroxide hỗ trợ điều trị mụn trứng cá bằng cách nhắm vào vi khuẩn gây mụn có tên là Cutibacterium acnes và Propionibacterium acnes. Hoạt chất này cũng làm giảm lượng dầu nhờn được tiết ra để cải thiện tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông. 

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người sử dụng benzoyl peroxide 10% trong hai tuần sẽ loại bỏ 98% vi khuẩn gây mụn. Tuy nhiên bạn nên chú ý đến nồng độ hoạt chất bởi nó có thể gây ra tình trạng kích ứng da. Do đó, tốt nhất là hãy bắt đầu điều trị mụn với benzoyl peroxide 2,5% và tăng nồng độ khi da đã làm quen hoàn toàn nhé.

2.2 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá Axit salicylic (BHA)

Axit salicylic là lựa chọn đầu bảng cho làn da mụn. Ở nồng độ 2%, axit salicylic sẽ giúp cải thiện mụn sau 2 tuần sử dụng. Hoạt chất này sẽ giúp tăng cường khả năng tái tạo da, giúp mang đến hiệu quả tương đương với tẩy da chết hoặc lột da để làm cho nang lông thông thoáng tự nhiên nhất. 

Ngoài ra, hoạt chất này còn có có tính kháng khuẩn, chống viêm, giúp làm dịu mụn viêm, mụn đỏ, hạn chế kích ứng da. BHA giúp giảm bóng dầu và kiểm soát lượng dầu tiết ra trên da. 

Hoạt chất điều trị mụn trứng cá Axit salicylic phù hợp cho:

• Da dầu, da hỗn hợp thiên dầu do nó tan trong dầu.
• Người bị mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn ẩn, mụn viêm nhẹ.
• Những ai muốn kiểm soát dầu nhờn, làm sạch sâu lỗ chân lông.

Chọn nồng độ phù hợp cho người mới sử dụng. Nên bắt đầu với nồng độ thấp từ 0.5% - 2%, có thể sử dụng hằng ngày. Nồng độ 2% - 5% chỉ nên dùng chấm điểm lên nốt mụn.

2.3 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá Axit glycolic (AHA)

Axit Glycolic (Glycolic Acid) là một dạng AHA (Alpha Hydroxy Acid) có nguồn gốc từ mía, với phân tử nhỏ giúp thấm sâu vào da. Đây là một hoạt chất tẩy tế bào chết hóa học, giúp làm sạch lỗ chân lông, làm mờ thâm mụn, kiểm soát dầu nhờn và hỗ trợ điều trị mụn trứng cá.

AHA đứng đầu các hoạt chất điều trị mụn trứng cá do nó nhắm vào vi khuẩn gây mụn có tên là Cutibacterium acnes. Axit glycolic tẩy tế bào chết hóa học cho da và ngăn ngừa lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu và tế bào da chết. Glycolic Acid còn kích thích sản sinh collagen và tế bào mới, giúp mờ thâm mụn, làm đều màu da.

Axit Glycolic phù hợp cho:

• Nhiều tình trạng da mụn như da dầu, da hỗn hợp, da có mụn đầu đen, mụn ẩn, mụn đầu trắng do đây là axit gốc nước.
• Tình trạng da có vết thâm, sẹo mụn, muốn làm đều màu da.
• Không dùng trên nền da bị mụn viêm nặng, mụn bọc, mụn mủ và nhạy cảm cao.

Chọn nồng độ Axit Glycolic phù hợp: Người mới làm quen nên sử dụng AHA 5-8%. Đối với da đã quen, dùng để trị mụn và thâm hiệu quả hơn nên tăng nồng độ 10-15%. Peel da chuyên sâu với nồng độ 20-30% theo chỉ định y khoa.

2.4 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá Axit azelaic

Axit Azelaic (Azelaic Acid) là một hoạt chất đa công dụng trong chăm sóc da, đặc biệt hiệu quả với mụn trứng cá, thâm mụn, viêm da. Hoạt chất giúp kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn gây mụn, làm giảm tình trạng mụn viêm, mụn mủ, mụn đỏ; Giảm tình trạng sưng, đỏ do mụn, phù hợp với cả da nhạy cảm; Ức chế enzyme tyrosinase, giúp giảm thâm mụn, sạm da, hỗ trợ điều trị nám nhẹ.

Qua theo dõi ca bệnh thực tế thấy rằng sử dụng hoạt chất điều trị mụn trứng cá Axit Azelaic ít gây kích ứng hơn so với BHA, Retinol, nên có thể dùng cho da nhạy cảm hoặc phụ nữ mang thai (theo chỉ định bác sĩ). Tuy nhiên cũng cần lựa chọn nồng độ phù hợp để giảm thiểu nguy cơ kích ứng, khó chịu.

Axit Azelaic phù hợp cho:

• Da dầu, da hỗn hợp, da nhạy cảm bị mụn viêm, mụn trứng cá.
• Người bị thâm mụn, tăng sắc tố da, lỗ chân lông to.
• Da không chịu được BHA, Retinol nhưng vẫn cần một hoạt chất trị mụn và cải thiện thâm mụn…

Chọn nồng độ phù hợp: Axit Azelaic 10% phù hợp để duy trì, hỗ trợ giảm thâm mụn, kiểm soát dầu. Axit Azelaic 15-20% phù hợp để điều trị mụn hiệu quả hơn, thường có trong sản phẩm kê đơn.

2.5 Retinoid tại chỗ

Retinoid là nhóm dẫn xuất của Vitamin A, hoạt động bằng cách thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da, làm sạch lỗ chân lông và kiểm soát dầu nhờn. Đây là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để điều trị mụn trứng cá, giảm thâm, chống lão hóa và đã được FDA công nhận.

Trên thực tế thì Retinoid có mặt trong bảng thành phần hoạt chất điều trị mụn trứng cá với nhiều tên gọi khác nhau. Bao gồm cả các sản phẩm kê đơn và không kê đơn. Cụ thể như:

2.5.1 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá không kê đơn: 

• Retinol: Phổ biến nhất, hiệu quả chậm nhưng ít kích ứng.
• Retinal: Mạnh hơn Retinol, tác dụng nhanh hơn.
• Granactive Retinoid: Nhẹ nhàng, ít kích ứng.

2.5.2 Hoạt chất điều trị mụn trứng cá được kê đơn: 

• Tretinoin (Retinoic Acid): Dạng mạnh, tác dụng nhanh nhưng dễ gây bong tróc, đỏ rát.
  Adapalene: Dùng nhiều trong trị mụn, ít kích ứng hơn Tretinoin.
  Tazarotene: Mạnh nhất, thường được dùng cho mụn nặng.

Retinoid phù hợp cho người bị mụn trứng cá (mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn viêm nhẹ - trung bình); Người có làn da không đều màu, sẹo mụn, lỗ chân lông to; Da bị lão hóa sớm, muốn giảm nếp nhăn, cải thiện kết cấu da…  Không sử dụng Retinoid với phụ nữ mang thai bị mụn, người có da quá nhạy cảm, dễ kích ứng nặng.

2.5.3 Chọn nồng độ hoạt chất điều trị mụn trứng cá phù hợp:

• Người mới bắt đầu: Retinol 0.2-0.5% hoặc Adapalene 0.1%.
• Da đã quen, cần trị mụn hiệu quả hơn: Retinol 1%, Adapalene 0.3%, Tretinoin 0.025-0.05%.
• Da khỏe, muốn hiệu quả tối đa: Tretinoin 0.05-0.1%, Tazarotene 0.1%...

Ngoài các hoạt chất điều trị mụn trứng cá được chia sẻ trên bạn có thể tham khảo thêm các thành phần khác như: 

• Niacinamide giúp giảm tiết dầu, làm sáng da, hỗ trợ trị thâm mụn; 
• Kẽm (Zinc PCA) giúp giảm viêm, kiểm soát dầu, hỗ trợ giảm mụn; 
• Lưu huỳnh (Sulfur) giúp giảm viêm, kháng khuẩn, làm khô mụn nhanh chóng; 
• Centella Asiatica (Cica, Rau má) làm dịu da, giảm kích ứng, phục hồi da sau mụn; 
• Peptides hỗ trợ làm lành tổn thương da, cải thiện sẹo mụn;
• Hyaluronic Acid cấp ẩm, giảm khô da khi dùng Retinol/BHA…

3. Nguyên tắc an toàn khi sử dụng hoạt chất trị mụn tại nhà

Khi sử dụng các hoạt chất điều trị mụn trứng cá, nếu không đúng cách, bạn có thể gặp phải kích ứng, bong tróc, thậm chí tình trạng mụn nặng hơn. Dưới đây là các nguyên tắc quan trọng giúp bạn đạt hiệu quả tối đa mà vẫn an toàn cho da.

1. Lựa chọn sản phẩm đã được kiểm chứng bởi FDA và được cấp phép nhập khẩu và lưu hành công khai.
2. Đọc kỹ bảng thành phần của sản phẩm để xem nó có thực sự phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.
3. Da cần thời gian để thích nghi với hoạt chất điều trị mụn mới, vì vậy không nên dùng nồng độ cao ngay từ đầu.
4. Trung bình mất từ 6-12 tuần để thấy hiệu quả rõ rệt nên cần có sự kiên trì khi sử dụng các hoạt chất điều trị mụn.
5. Có thể gặp tình trạng purging (đẩy mụn) khi sử dụng hoạt chất điều trị. Điều này là bình thường và sẽ cải thiện sau vài tuần, bạn không cần lo lắng quá.
6. Luôn luôn dưỡng ẩm cho da khi sử dụng hoạt chất điều trị mụn. Lựa chọn kem dưỡng ẩm không gây bít tắc lỗ chân lông (non-comedogenic), chứa Hyaluronic Acid, Niacinamide, Centella Asiatica, Ceramides.
7. BHA, AHA, Retinoid làm da nhạy cảm hơn với ánh nắng, nếu không bảo vệ da, sẽ dễ bị thâm mụn, nám, lão hóa sớm.
8. Nếu da bị đỏ, rát, bong tróc nhiều, hãy giảm tần suất sử dụng (từ hàng ngày xuống 2-3 lần/tuần). Thông báo với bác sĩ nếu bạn không yên tâm về điều này.

4. Hoạt chất điều trị mụn nào tốt nhất hiện nay

Không có hoạt chất điều trị mụn trứng cá tốt nhất mà chỉ có hoạt chất điều trị mụn trứng cá phù hợp với da và nhu cầu của từng bệnh nhân. Sử dụng nhiều sản phẩm để nâng cao hiệu quả điều trị. Bởi mỗi sản phẩm có một hoạt chất hoặc sự kết hợp các thành phần khác nhau. Người bệnh có thể thoa sản phẩm này vào buổi sáng, thoa sản phẩm khác vào buổi tối.

Tuy nhiên, cần tránh dùng chung các hoạt chất dễ gây kích ứng, bong tróc vì có thể làm da quá tải, tổn thương hàng rào bảo vệ. Ví dụ như:

• BHA/AHA + Retinol/Tretinoin: Da dễ bong tróc, kích ứng.
• Benzoyl Peroxide + Retinol/Tretinoin: Có thể làm mất tác dụng của Retinoid.
• Vitamin C + Retinol: Tăng khả năng kích ứng, khiến da nhạy cảm hơn.
• BHA/AHA + Vitamin C: Có thể gây châm chích, da nhạy cảm hơn.

Nếu bạn đang gặp vấn đề gì khi sử dụng hoạt chất điều trị mụn trứng cá hoặc chưa thể sử dụng một cách hiệu quả thì hãy chủ động thăm khám để có sự tư vấn chi tiết nhất nhé.

5. Một số hỏi đáp liên quan đến sử dụng hoạt chất điều trị mụn trứng cá

Hoạt chất điều trị mụn có cần phải sử dụng theo kê đơn của bác sĩ không?

Tùy từng trường hợp. Một số hoạt chất nhẹ như acid salicylic, benzoyl peroxide, azelaic acid có thể mua tại nhà thuốc. Tuy nhiên, các hoạt chất mạnh như retinoid kê toa (tretinoin, adapalene nồng độ cao), isotretinoin, kháng sinh bôi/uống nên được bác sĩ da liễu chỉ định và theo dõi. Và nếu da của bạn nhạy cảm thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bôi thoa sản phẩm trị mụn nhé.

Bao lâu thì thấy hiệu quả điều trị mụn trứng cá

Thông thường mất khoảng 4–8 tuần để thấy cải thiện rõ rệt. Trong giai đoạn đầu, da có thể purging (đẩy mụn), đặc biệt khi dùng retinoid – đây là phản ứng bình thường, không nên dừng thuốc vội. Hãy kiên trì sử dụng, cho da có thời gian làm quen với hoạt chất trị mụn trứng cá thay vì việc thay đổi liên tục nhé.

Dùng hoạt chất trị mụn có cần dưỡng ẩm không?

Cần dưỡng ẩm khi sử dụng hoạt chất điều trị mụn. Bởi hầu hết các hoạt chất trị mụn đều gây khô, bong tróc, nên cần dưỡng ẩm để làm dịu da, giúp da phục hồi và giảm kích ứng. Ngoài ra, bạn cũng cần lựa chọn sản phẩm dưỡng ẩm có thiết kế phù hợp với làn da mụn để tối ưu hiệu quả chăm sóc da.

Dùng hoạt chất trị mụn có cần chống nắng không?

Bắt buộc phải chống nắng cho da trong quá trình điều trị mụn trứng cá. Bởi nhiều hoạt chất như retinoid, AHA/BHA, azelaic acid làm da nhạy cảm với ánh nắng, dễ bị thâm nám. Luôn dùng kem chống nắng phổ rộng SPF 30+ mỗi ngày, thoa dặm sau 2-3h đồng hồ và ngay sau khi có tiếp xúc với nước.

Trân trọng!